PRZYROST NATURALNY - stanowi różnicę między liczbą urodzeń żywych i zgonów w danym okresie. LUDNOŚĆ W WIEKU PRODUKCYJNYM - ludność w wieku zdolności do pracy. Dla mężczyzn przyjęto wiek 18 – 64 lata, dla kobiet 18 – 59. GOSPODARSTWO DOMOWE - zespół osób spokrewnionych i niespokrewnionych zamieszkujących razem i wspólnie utrzymujących się. Osoby utrzymujące się samodzielnie tworzą jednoosobowe gospodarstwo domowe. RODZINA (BIOLOGICZNA) - dwie lub więcej osób, które są związane jako mąż i żona, wspólnie żyjący partnerzy (osoby płci przeciwnej) lub jako rodzic i dziecko. Rodzina obejmuje parę bez dzieci lub parę z jednym lub większą liczbą dzieci, albo też samotnego rodzica z jednym lub większą liczbą dzieci. LUDNOŚĆ UTRZYMUJĄCA SIĘ Z PRACY - pracujący najemnie i pracujący na własny rachunek. MIGRACJE LUDNOŚCI - zmiany miejsca zamieszkania. SALDO MIGRACJI - różnica pomiędzy liczbą ludności przyjeżdżającej do województwa łódzkiego, a wyjeżdżającej z niego. ZASOBY MIESZKANIOWE - ogół mieszkań znajdujących się w budynkach mieszkalnych i niemieszkalnych. IZBA - pomieszczenie w mieszkaniu oddzielone od innych pomieszczeń stałymi ścianami, o powierzchni co najmniej 4 m2, z bezpośrednim oświetleniem dziennym, tj. oknem lub oszklonymi drzwiami w ścianie zewnętrznej budynku. Za izbę uważa się zarówno pokój, jak i kuchnię – jeśli odpowiada warunkom określonym w definicji. POWIERZCHNIA UŻYTKOWA MIESZKANIA - łączna powierzchnia pokoi, kuchni, przedpokoi, łazienek i wszystkich innych pomieszczeń wcho­dzących w skład mieszkania. PRZECIĘTNA POWIERZCHNIAU UŻYTKOWA MIESZKANIA NA 1 OSOBĘ - powierzchnia użytkowa mieszkania podzielona przez liczbę osób zamieszkujących w mieszkaniu. PRZECIĘTNA LICZBA OSÓB NA 1 IZBĘ - liczba osób, które zamieszkują w mieszkaniu, podzielona przez ogólną liczbę izb.

ABSOLWENT - osoba, która ukończyła szkołę, uczelnię, kurs. BIBLIOTEKA - placówka posiadająca uporządkowany zbiór książek, czasopism, gazet i innych materiałów specjalnych, które gromadzi, przechowuje i udostępnia użytkownikom. BOISKO - plac o odpowiednich wymiarach, kształcie i nawierzchni, przystosowany do ćwiczeń, zawodów i gier w różnych sportach. BRANŻOWA SZKOŁA I STOPNIA - trzyletnia szkoła ponadpodstawowa, której ukończenie umożliwia, po zdaniu egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w danym zawodzie, uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, a także dalsze kształcenie w branżowej szkole II stopnia kształcącej w zawodzie, w którym wyodrębniono kwalifikację wspólną dla zawodu nauczanego w branżowej szkole I i II stopnia lub w liceum ogólnokształcącym dla dorosłych począwszy od klasy II. Osoba, która ukończyła branżową szkołę I stopnia posiada wykształcenie zasadnicze branżowe. BRANŻOWA SZKOŁA II STOPNIA - dwuletnia szkoła dająca wykształcenie średnie branżowe. Nauka w niej umożliwia uzyskanie dyplomu zawodowego. Do branżowej szkoły II stopnia przyjmowane są osoby, które ukończyły branżową szkołę I stopnia w okresie 5 lat szkolnych poprzedzających rok szkolny, na który ubiegają się o przyjęcie. CZASOPISMO - wydawnictwo ciągłe publikowane pod tym samym tytułem w regularnych lub nieregularnych odstępach czasu. CZYTELNIK - użytkownik zarejestrowany, aktywnie wypożyczający, który wypożyczył na zewnątrz co najmniej jedną pozycję w okresie sprawozdawczym. ĆWICZĄCY - osoba, która czynnie uprawia określony rodzaj sportu uczestnicząc systematycznie w treningach, bądź w innej formie zajęć sportowych oraz w imprezach sportowych lub rekreacyjnych. DOM WYCIECZKOWY - obiekt położony na obszarze zabudowanym lub w pobliżu zabudowy, posiadający co najmniej 30 miejsc noclegowych, dostosowany do samoobsługi klientów oraz świadczący minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów. Każdy dom wycieczkowy musi stworzyć możliwość skorzystania z usług gastronomicznych lub sporządzenia posiłku. W zależności od wyposażenia i zakresu świadczonych usług wyróżnia się trzy kategorie domów wycieczkowych: najwyższa – kat. I, najniższa – kat. III.

DROGA DLA ROWERÓW - droga lub część drogi niebędącej jezdnią, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi, przeznaczona do ruchu rowerów, hulajnóg elektrycznych i urządzeń transportu osobistego. EGZAMIN ÓSMOKLASISTY - egzamin przeprowadzany w formie pisemnej, obejmujący wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego w odniesieniu do wybranych przedmiotów ‎nauczanych w klasach I–VIII. Jest egzaminem obowiązkowym, co oznacza, że każdy uczeń musi do niego przystąpić, aby ukończyć szkołę. Nie jest określony minimalny wynik, jaki uczeń powinien uzyskać, dlatego egzaminu ósmoklasisty nie można nie zdać. Ósmoklasista przystępuje do egzaminu z trzech przedmiotów obowiązkowych, tj.: języka polskiego, matematyki oraz wybranego języka obcego nowożytnego (angielski, francuski, hiszpański, niemiecki, rosyjski, ukraiński lub włoski). Uczeń może wybrać tylko ten język, którego uczy się w szkole w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych. Egzamin odbywa się w kwietniu. EKSPOZYCJA - jest to każdorazowe wystawienie w różnych miejscach tego samego zestawu eksponatów pod tym samym tytułem. GALERIA SZTUKI - jednostka, której podstawowym rodzajem działalności jest wystawiennictwo. GAZETA - rodzaj wydawnictwa informacji ogólnej, stanowiący podstawowe źródło informacji o aktualnych wydarzeniach krajowych i zagranicznych, przeznaczone dla szerokiego kręgu czytelników. HOSTEL - obiekt noclegowy o standardzie różniącym się od obiektów hotelowych głównie liczbą miejsc noclegowych w pokojach, łóżkami piętrowymi i współdzieleniem części wyposażenia oraz pomieszczeń przeznaczonych dla gości (np. wspólna kuchnia/łazienka). Charakterystyczne dla hostelu jest wynajmowanie łóżka, a nie pokoju. Pokoje w hostelach to najczęściej dormy, czyli pokoje wieloosobowe, a także pokoje indywidualne: 1-, 2- i 3-osobowe. HOTEL - obiekt posiadający co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w pokojach 1- i 2-osobowych, świadczący usługi związane z pobytem gości. Każdy hotel musi zapewnić podawanie śniadań. W zależności od wyposażenia i zakresu świadczonych usług, wyróżnia się pięć kategorii hoteli: najwyższa – 5 gwiazdek, najniższa – 1 gwiazdka. INSTYTUCJA PARAMUZEALNA - jednostka organizacyjna niebędąca muzeum, nienastawiona na osiąganie zysku, której celem jest trwała ochrona dóbr kultury, nauki i techniki oraz przyrody. Instytucją paramuzealną może być: ogród zoologiczny, ogród botaniczny oraz inna jednostka – m.in. planetarium, centrum nauki i techniki, a także niebędąca muzeum ekspozycja stała ukazująca osiągnięcia, odkrycia i ciekawostki z dziedziny historii, archeologii, kultury, przyrody, techniki itp.

KINO - miejsce wyposażone w zespół urządzeń technicznych służących do publicznego wyświetlania filmu. KINO STAŁE - kino prowadzące działalność w jednym obiekcie przystosowanym na stałe do publicznego wyświetlania filmów. KLUB SPORTOWY - podstawowa jednostka organizacyjna prowadząca działalność sportową, funkcjonująca jako osoba prawna. KSIĘGOZBIÓR - zbiór obejmujący książki i broszury, gazety i czasopisma. LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE DLA MŁODZIEŻY - szkoła ponadpodstawowa, której ukończenie umożliwia otrzymanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego. MOTEL - obiekt hotelarski zlokalizowany najczęściej przy trasach komunikacji drogowej, który, poza usługami hotelarskimi, przystosowany jest również do świadczenia usług motoryzacyjnych i dysponuje parkingiem. Motel musi posiadać co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w pokojach 1- i 2-osobowych. Każdy musi zapewnić podawanie śniadań. W zależności od wyposażenia i zakresu świadczonych usług wyróżnia się pięć kategorii moteli: najwyższa – 5 gwiazdek, najniższa –1 gwiazdka. MULTIPLEKS - kino stałe posiadające 8 lub więcej sal. MUZEUM - jednostka organizacyjna nienastawiona na osiąganie zysku, której celem jest m.in. gromadzenie i trwała ochrona dóbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa ludzkości o charakterze materialnym i niematerialnym oraz umożliwianie korzystania ze zgromadzonych zbiorów. OBIEKT SPORTOWY - to samodzielny zwarty zespół urządzeń terenowych oraz budynków przeznaczonych do celów sportowych. PLACÓWKA WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO - placówka przeznaczona dla dzieci w wieku od lat 3 do chwili rozpoczęcia przez nie nauki w szkole podstawowej. Do placówek wychowania przedszkolnego zaliczane są przedszkola, oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych oraz zespoły wychowania przedszkolnego i punkty przedszkolne.

POKOJE GOŚCINNE (KWATERY PRYWATNE) - rodzaj obiektu zakwaterowania turystycznego, który stanowią umeblowane pomieszczenia i lokale (z wyjątkiem kwater agroturystycznych) w mieszkaniach, domach i innych budynkach mieszkalnych należących do osób fizycznych lub prawnych (z wyjątkiem rolników) wynajmowane turystom na nocleg za opłatą. POLE BIWAKOWE - wydzielone miejsce niestrzeżone, umożliwiające turystom nocleg w namiotach. Na polu biwakowym znajdują się punkty poboru wody pitnej, podstawowe urządzenia sanitarne i tereny rekreacyjne. PRZEDSZKOLE - placówka przeznaczona dla dzieci od 3 lat do chwili rozpoczęcia przez nie nauki w szkole podstawowej. PUNKT BIBLIOTECZNY - placówka, której księgozbiór jest wypożyczany na czas nieokreślony z jednostki macierzystej (biblioteki lub filii). Punkty biblioteczne działają w miejscowościach, w których nie ma innych placówek bibliotecznych. SEANS FILMOWY - projekcja filmu pełnometrażowego z nośnika światłoczułego, magnetycznego lub cyfrowego, w zamierzonym i z góry określonym czasie trwania. Za seans uważa się również wyświetlenie zestawu filmów krótkometrażowych (np. tzw. poranki dla dzieci). SPORTY (DYSCYPLINY SPORTOWE) - rodzaje aktywności fizycznej wyodrębnione w drodze różnicowania form, sprzętu, urządzeń oraz przepisów regulujących zasady rywalizacji. Charakteryzują się swoistym przedmiotem współzawodnictwa, specyfiką prowadzenia rywalizacji sportowej (technika i taktyka), zasadami wyłaniania zwycięzców oraz odrębnymi normami klasyfikacyjnymi. STADION - obiekt przeznaczony do zawodów sportowych i treningów z widownią w postaci trybun otwartych lub zadaszonych, wyposażony w jedno lub więcej boisk do gier wielkich z bieżnią okólną i inne urządzenia sportowe oraz zespół obiektów pomocniczych. SZKOŁA PODSTAWOWA DLA DZIECI I MŁODZIEŻY - szkoła ośmioletnia, w której w ostatnim roku nauki przeprowadza się obowiązkowy sprawdzian weryfikujący opanowanie przez ucznia umiejętności, a jego pozytywny wynik umożliwia dalsze kształcenie w szkole ponadpodstawowej. Nauka w szkole podstawowej jest obowiązkowa.

SZKOŁA POLICEALNA - szkoła, w której nauka trwa nie więcej niż 2,5 roku. Umożliwia ona osobom posiadającym wykształcenie średnie ogólne uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe lub kwalifikacje w zawodzie po zdaniu egzaminu. TEATR - instytucja lub organizacja zajmująca się wystawianiem utworów scenicznych (dramatycznych, lalkowych, muzycznych i rozrywkowych), posiadająca stały zespół (aktorów, śpiewaków, tancerzy, muzyków, reżyserów, scenografów itp.). TECHNIKUM DLA MŁODZIEŻY - pięcioletnia szkoła ponadpodstawowa, której ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu zawodowego po zdaniu egzaminów zawodowych w danym zawodzie oraz uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego. WYCIECZKI W TURYSTYCE KWALIFIKOWANEJ PTTK - formy krajoznawstwa wymagające od uczestników specjalnego przygotowania (umiejętności), organizowane przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. WYCHOWANIE POZASZKOLNE - działalność placówek realizujących zadania edukacyjne, wychowawcze, kulturalne, opiekuńcze, prozdrowotne, sportowe i rekreacyjne w czasie wolnym od zajęć szkolnych. WYSTAWA - zorganizowane na czas określony udostępnianie dla osób zwiedzających zestawu dzieł sztuki, objętych odpowiednim tytułem. Jeden tytuł stanowi jedną wystawę. ZESPOŁY DOMKÓW TURYSTYCZNYCH - zespół budynków niepodpiwniczonych, posiadających nie więcej niż cztery pokoje, dostosowany do świadczenia usług noclegowych. Pojedyncze domki turystyczne mogą tworzyć zespoły domków turystycznych, a także organizacyjnie wchodzić w skład innych obiektów noclegowych.

AKTYWNI ZAWODOWO - (inaczej mówiąc siła robocza) – wszystkie osoby w wieku 15 – 89 lat uznane za pracujące lub bezrobotne. BAR - placówka gastronomiczna prowadząca działalność o charakterze zbliżonym do restauracji, z asortymentem ograniczonym do potraw i towarów popularnych. Do tej grupy zaliczamy: jadłodajnie, bary (szybkiej obsługi, mleczne, bistro, itp.) oraz kawiarnie, herbaciarnie, piwiarnie. BEZROBOTNY - osoba niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, nieucząca się w szkole w systemie dziennym, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy. BIERNI ZAWODOWO - są to wszystkie osoby w wieku 15 – 89 lat, które nie zostały zaklasyfikowane jako pracujące lub bezrobotne, tzn. pozostający poza siłą roboczą. BIOLOGICZNE OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW - proces polegający na usuwaniu ze ścieków zanieczyszczeń w sposób naturalny, w procesie biologicznego rozkładu, poprzez działanie mikroorganizmów i drobnoustrojów (np. przez rolnicze wykorzystanie ścieków, zraszanie pól, stawy rybne) lub w urządzeniach sztucznych. CHEMICZNE OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW - proces polegający na wytrącaniu ze ścieków niektórych związków rozpuszczalnych lub ich unieszkodliwianie metodami chemicznymi. DOM HANDLOWY - sklep wielodziałowy o powierzchni sal sprzedażowych od 600 m2 do 1999 m2, prowadzący sprzedaż towarów o asortymencie takim jak w domu towarowym. DOM TOWAROWY - sklep wielodziałowy o powierzchni sal sprzedażowych 2000 m2 i więcej, prowadzący sprzedaż zarówno towarów żywnościowych jak i nieżywnościowych; może prowadzić również działalność gastronomiczną i usługową. DRZEWOSTAN - zbiorowisko drzew rosnących w lesie na określonej powierzchni. GRUNTY UGOROWANE - grunty orne niewykorzystywane do celów produkcyjnych, ale utrzymane według zasad dobrej kultury rolnej, przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska, łącznie z powierzchnią upraw na przyoranie uprawianych jako plon główny (nawozy zielone).

HIPERMARKET - sklep o powierzchni sprzedażowej od 2500 m2, prowadzący sprzedaż głównie w systemie samoobsługowym, oferujący szeroki asortyment artykułów żywnościowych i nieżywnościowych częstego zakupu, zwykle z parkingiem samochodowym. JEDNOSTKA POMOCY DORAŹNEJ - jednostka posiadająca odpowiednie wyposażenie i personel medyczny, pracujący całą dobę i udzielający usług medycznych (zarówno na miejscu w ambulatorium, jak wyjazdowych np. w razie wypadku, porodu, nagłego zachorowania itp.). Udziela ona również świadczeń transportowych, gdy stan zdrowia chorego nie pozwala na korzystanie z innych środków transportu. LESISTOŚĆ - stosunek procentowy powierzchni porośniętej lasami do całkowitej powierzchni danego obszaru. MECHANICZNE OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW - proces polegający na usuwaniu jedynie zanieczyszczeń nierozpuszczalnych, tj. ciał stałych i tłuszczów przy użyciu m.in. krat, sit, piaskowników, odtłuszczaczy. OCHRONA PRZYRODY - całokształt działań polegających na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody, a w szczególności: dziko występujących roślin lub zwierząt, siedlisk przyrodniczych, siedlisk gatunków chronionych roślin lub zwierząt, zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia, przyrody nieożywionej, krajobrazu. PARK KRAJOBRAZOWY - obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe, w celu zachowania i popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju. PODMIOT GOSPODARKI NARODOWEJ - osoba prawna (np. spółki kapitałowe – akcyjne i z ograniczona odpowiedzialnością; spółdzielnie, uczelnie, przedsiębiorstwa państwowe, fundacje), jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej (np. spółki jawne, spółki partnerskie, wspólnoty mieszkaniowe, partie polityczne) oraz osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą. PODWYŻSZONE USUWANIE BIOGENÓW W ŚCIEKACH - proces następujący w oczyszczalniach ścieków posiadających wysoko rozwinięte technologie oczyszczania, umożliwiające zwiększoną redukcję azotu i fosforu.

POLSKA KLASYFIKACJA DZIAŁALNOŚCI (PKD) - usystematyzowany podział wszystkich rodzajów działalności społeczno-gospodarczych, jakie realizują podmioty gospodarcze. Określa symbole, nazwy i zakres poszczególnych grupowań na pięciu różnych poziomach: tj. sekcji i podsekcji, działów, grup, klas, podklas. POMNIKI PRZYRODY - pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej (lub ich skupiska) o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej. POWIERZCHNIA O SZCZEGÓLNYCH WALORACH PRZYRODNICZYCH PRAWNIE CHRONIONA - powierzchnia obszarów objętych formami ochrony przyrody żywej i nieożywionej oraz krajobrazu w celu ochrony zasobów, tworów i składników przyrody. PRACUJĄCY - osoby wykonujące pracę przynoszącą im zarobek lub dochód. PUNKT GASTRONOMICZNY - placówka prowadząca działalność gastronomiczną, taka jak smażalnia, pijalnia, lodziarnia, bufet w kinie, na stadionie, itp. REGON - Krajowy Rejestr Urzędowy Podmiotów Gospodarki Narodowej – na bieżąco aktualizowany zbiór informacji o podmiotach gospodarki narodowej. RESTAURACJA - zakład gastronomiczny dostępny dla ogółu konsumentów, z pełną obsługą kelnerską, oferujący szeroki i zróżnicowany asortyment potraw i napojów, podawanych konsumentom według karty jadłospisowej. REZERWAT PRZYRODY - obszar zachowany w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. SKLEP POWSZECHNY - sklep o powierzchni od 120 m2 do 399 m2, prowadzący sprzedaż towarów żywnościowych codziennego użytku oraz dodatkowo często nabywanych towarów nieżywnościowych. SKLEP WYSPECJALIZOWANY - sklep prowadzący sprzedaż szerokiego asortymentu artykułów do kompleksowego zaspokojenia określonych potrzeb, np. ubioru, wyposażenia mieszkania, sklepy meblowe, motoryzacyjne, sportowe itp.

STACJA PALIW - punkt sprzedaży detalicznej paliw, benzyny, oleju napędowego, płynów chłodzących, środków czyszczących, itp. STOŁÓWKA - placówka zbiorowego żywienia zapewniająca posiłki określonym grupom konsumentów. STOPA BEZROBOCIA REJESTROWANEGO - stosunek procentowy liczby bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy do liczby osób aktywnych zawodowo. SUPERMARKET - sklep o powierzchni od 400 m2 do 2499 m2, prowadzący sprzedaż głównie w systemie samoobsługowym, oferujący artykuły żywnościowe i nieżywnościowe częstego zakupu. UŻYTKI ROLNE - obszary przeznaczone do produkcji rolniczej, ogrodniczej lub zwierzęcej; obejmują grunty orne, ogrody przydomowe, uprawy trwałe, w tym sady, łąki i pastwiska oraz pozostałe użytki. UŻYTKI ROLNE W DOBREJ KULTURZE - grunty rolne utrzymywane w sposób zgodny z wymogami ochrony środowiska, określonymi w przepisach prawnych.